Tết trung thu là một ngày lễ quan trọng của nhiều quốc gia Á Đông, trong đó có Nhật Bản. Tuy nhiên, tết trung thu ở Nhật Bản lại có nhiều điểm khác biệt và độc đáo so với các nước khác. Tại sao người Nhật lại gọi tết trung thu là Otsukimi? Tại sao họ lại tổ chức ngày lễ này 2 lần trong năm? Và họ có những phong tục gì khi đón tết trung thu? Hãy cùng mình Khám phá sự thú vị tết trung thu Nhật Bản - Otsukimi trong bài viết này nhé!
Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày tết trung thu Nhật Bản
Tết trung thu ở Nhật có tên gọi là Otsukimi hay còn được gọi là Tsukimi, có nghĩa là ngắm trăng. Đây là dịp để gia đình đoàn viên, sum họp, con cháu bày tỏ lòng biết ơn đến những người thân yêu trong gia đình mình. Ngoài ra, tết Otsukimi còn có ý nghĩa như một lời cảm ơn và cầu xin thần linh mang đến những vụ mùa tươi tốt cho con người.
Có giả thuyết cho rằng tết Trung Thu bắt nguồn từ Trung Quốc. Trong thời kỳ Heian (794 - 1185) những đoàn sứ của nhà Đường đã lưu truyền tới đảo quốc Nhật Bản. Trước đây tết Trung Thu chỉ dành cho tầng lớp hoàng gia, quý tộc nhưng vào thời kỳ Edo (1603 - 1868), tết Trung Thu đã trở thành lễ hội dân gian phổ biến rộng rãi.
Nếu ở Việt Nam, nhắc đến Trung Thu sẽ nghĩ ngay tới sự tích chú Cuội và chị Hằng thì ở Nhật Bản, trung thu gắn liền với sự tích một chú thỏ ngọc sống chung với thần Mặt Trăng. Tại Nhật Bản khi ngắm trăng tròn vào rằm tháng tám người dân thường thấy và truyền tai nhau về hình dáng giống một chú thỏ đang ngồi ăn bánh bao hoặc đang đứng giã bánh Tsukimi-Dango.
Trung thu được tổ chức 2 lần
Tết Otsukimi còn được tổ chức lần 2 là ngày 15/8 âm lịch như ở Việt Nam và vào khoảng một tháng sau đó (tức ngày 13/9 âm lịch). Người Nhật gọi đêm 13 này là “trăng sau”. Vì người Nhật có quan niệm rằng nếu chỉ ngắm trăng vào đêm 15/8 thì chắc chắn sẽ gặp tai họa, xui xẻo.
Mục đích việc tổ chức ngắm trăng 2 lần vì người Nhật cho rằng trăng vào đêm 13/9 sẽ sáng hơn và đẹp hơn so với đêm 15/8. Bởi vậy, người Nhật quan niệm khi đã ngắm trăng đêm 15 thì không được bỏ lỡ ngắm trăng đêm 13. Có thể nói đây là nét đặc biệt của tết Trung Thu Nhật Bản so với những quốc gia khác.
Trang trí nhà cửa
Vào ngày lễ Trung Thu người Nhật trang trí nhà cửa bằng cỏ lau, vì người Nhật xem cỏ lau như hiện thân của thần mặt Trăng, đem đến sự sung túc cho gia đình và giúp mùa màng bội thu. Ngoài ra, ở một số nơi cỏ lau có khả năng xua đuổi ma quỷ.
Người Nhật cũng thường treo những chiếc đèn lồng giấy có hình dạng tròn hoặc bầu dục để tạo không khí lễ hội. Một số nơi còn có phong tục treo những bức tranh hay tượng thỏ để tưởng nhớ sự tích của tết Otsukimi.
Những hoạt động cùng gia đình vào dịp trăng tròn
Ngồi quây quần bên gia đình và cùng nhau làm và thưởng thức món ăn truyền thống trong tết Otsukimi là nét đặc trưng của người Nhật. Họ đặt những khay bánh ở bất cứ chỗ nào mà họ có thể ngắm ánh trăng rõ nhất. Cả gia đình vừa thưởng thức bánh, vừa ngắm trăng, trò chuyện, cầu mong sự hạnh phúc, sung túc.
Một số hoạt động khác mà người Nhật thường làm vào dịp tết Otsukimi là:
- Đọc thơ hay ca hát về chủ đề trăng. Một trong những bài thơ nổi tiếng về tết Otsukimi là bài “Aki no yo” của thi sĩ Ariwara no Narihira:
Aki no yo ya / Tsuki wa izuko to / Omou toki / Sora ni mo naki wa / Kumo no kakure kamo
- Dịch nghĩa: Đêm thu này / Trăng ở đâu mà không thấy / Tôi tự hỏi / Có lẽ là đã bị / Mây che khuất trong không trung
- Tham gia các lễ hội hay triển lãm liên quan đến tết Otsukimi. Một số nơi nổi tiếng về các hoạt động này là Đền Osawa-no-ike , Đền Daikaku-ji hay Công viên Ueno .
- Tham gia các hoạt động từ thiện hay gây quỹ cho các mục đích xã hội. Một ví dụ là Chiến dịch Otsukimi do tổ chức Peace Winds Japan phát động để giúp đỡ những người dân bị ảnh hưởng bởi thiên tai hay chiến tranh.
Món ăn dịp lễ
Tsukimi-dango (được gọi là loại bánh truyền thống trong ngày rằm tháng 8 âm lịch của người Nhật. Đối với người nhận dâng bánh dango lên thần kinh tổ tiên là cầu mong sự sức khỏe, hạnh phúc, sung túc và mùa màng tươi tốt. Bánh dango được làm từ bột gạo nếp, nấu chín và xay nhuyễn, sau đó nặn thành những viên tròn nhỏ và luộc chín. Bánh dango có thể được ăn kèm với nhiều loại sốt khác nhau, như sốt đậu đỏ, sốt đường, sốt đậu nành hay sốt vừng.
Ngoài bánh dango, người Nhật còn có một số món ăn khác liên quan đến tết Otsukimi, như:
- Hạt dẻ và đậu tương: Đây là hai loại hạt được coi là biểu tượng của sự sung túc và may mắn. Người Nhật thường cúng hạt dẻ và đậu tương vào ngày 13/9 âm lịch, hay còn gọi là “trăng sau”. Họ cũng thường ăn hạt dẻ và đậu tương rang để giữ ấm cơ thể và tăng sức đề kháng.
- Khoai môn: Đây là loại củ có hình dạng tròn, giống như mặt trăng. Khoai môn có vị ngọt và béo, được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, như khoai môn luộc, khoai môn chiên hay khoai môn nhồi.
- Trái cây: Người Nhật cũng thích ăn các loại trái cây vào ngày tết Otsukimi, nhất là những loại trái cây có hình dạng tròn hoặc bầu dục. Một số loại trái cây phổ biến là cam quýt, lê, nho hay bưởi.
Tóm lại
Tết trung thu ở Nhật Bản là một ngày lễ độc đáo và ý nghĩa, mang đậm bản sắc văn hóa của xứ sở mặt trời mọc. Nếu bạn có cơ hội ghé thăm Nhật Bản vào mùa thu này, hãy cùng người dân nơi đây Khám phá sự thú vị tết trung thu Nhật Bản - Otsukimi và tận hưởng không khí lễ hội ấm áp và thân thiện ở đây nhé!
